Το Υπουργείο Εργασίας επέλεξε δυστυχώς το «σκληρό» σενάριο!
Δημοσιεύθηκε ο ν. 5092/2024 (άρθρο 57)
Τί προβλέπει η Εγκύκλιος 12/2024 του e-ΕΦΚΑ
Ι.Τί ισχύει για τη χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας το 2024
Δημοσιεύθηκε ο ν. 5092/2024 (ΦΕΚ Α 33) «Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις», το άρθρο 57 του οποίου προβλέπει κατ’εξαίρεση ΜΟΝΟ χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας για το χρονικό διάστημα από 1-3-2024 έως 28-2-2025 σε επιλεγμένες κατηγορίες ασφαλισμένων.
Με τα από 28-2-2024 και 8-3-2024 Δελτία του το Υπουργείο Εργασίας προειδοποιούσε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες ότι θα χάσουν την ασφαλιστική τους ικανότητα για όλο το έτος 2024, εάν δεν εξοφλήσουν ή δεν ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς τον e-ΕΦΚΑ.
Πράγματι, μετά την ψήφιση της διάταξης του άρθρου 57 του ν. 5092/2024 χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και επιστήμονες, μαζί και οι οικογένειές τους, απώλεσαν απωλέσει την ιατροφαρμακευτική τους ικανότητα για συνταγογράφηση από ιδιώτες ιατρούς, αλλά και τη δυνατότητά τους για διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπευτικές πράξεις μέσω του ΕΟΠΥΥ.
Ταυτόχρονα, ο e-ΕΦΚΑ εξέδωσε την 12/2024 Εγκύκλιο (αριθ.πρωτ. 345712/6-3-2024), σε υλοποίηση του ανωτέρω άρθρου 57 του ν. 5092/2024, η οποία εξειδικεύει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση ή την παράταση της ασφαλιστικής ικανότητας των ελεύθερων επαγγελματιών και των οικογενειών τους. Ειδικότερα:
Ι.Τι ισχύει για μισθωτούς-για μη μισθωτούς-για εργάτες γης
Σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 41 του νόμου Κατρούγκαλου 4387/2016 (ΦΕΚ Α 85), όπως τελικά ισχύει μετά τον ν. 4670/2020 (άρθρο 37) και τον ν. 4722/2020 (άρθρο 31), για τη χορήγηση ή παράταση της ασφαλιστικής ικανότητας στους άμεσα ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ και στα μέλη οικογενείας τους, από 1η Μάρτιου εκάστου έτους έως την 28η Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, και εν προκειμένω από 1-3-2024 έως 28-2-2025, απαιτούνται:
Οι μισθωτοί πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 50 ημέρες εργασίας κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την ημερομηνία επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου.
Οι εργαζόμενοι σε οικοδομοτεχνικά έργα πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει 50 ημέρες ασφάλισης, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η προσαύξηση 20% και οι ημέρες αδείας.
Για τη συμπλήρωση των 50 ημερών ασφάλισης λαμβάνονται υπόψη και οι ημέρες επιδότησης λόγω ασθενείας ή ατυχήματος, οι ημέρες επιδότησης λόγω τακτικής ανεργίας, καθώς και οι ημέρες επιδότησης λόγω επίσχεσης εργασίας.
Οι μη μισθωτοί πρέπει να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον δύο (2) μήνες ασφάλισης κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την ημερομηνία προσέλευσης ή επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου. Επίσης πρέπει να έχουν καταβληθεί οι απαιτητές ασφαλιστικές εισφορές. Σε περίπτωση ύπαρξης οφειλής, η ασφαλιστική ικανότητα ανανεώνεται ανά μήνα, εφόσον η οφειλή έχει εξοφληθεί ή έχει ρυθμιστεί σε δόσεις και τηρείται η εξόφληση των δόσεων.
Οι εργάτες γης που απασχολούνται σε εργασίες καλυπτόμενες από την ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ και οι αμειβόμενοι με εργόσημο, έχουν ασφαλιστική κάλυψη για υγειονομική περίθαλψη, εφόσον έχουν συμπληρώσει 150 ημέρες ασφάλισης το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ή το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την ημερομηνία προσέλευσης ή επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου. Επίσης, αν έχουν εξοφληθεί και τα ποσά των εκκαθαρίσεων για τα έτη 2017-2022, καθώς και κάθε απαιτητή δόση μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης του έτους 2023, τότε η ασφαλιστική ικανότητα ανανεώνεται ανά μήνα. Σε περίπτωση που έχουν εξοφληθεί όλα τα παραπάνω και δεν υπάρχει εκκαθάριση έτους 2023, τότε χορηγείται ασφαλιστική ικανότητα μέχρι 28-2-2025.
ΙΙ.Κατ’εξαίρεση η χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας για το 2024
Σύμφωνα με το άρθρο 57 του ν. 5092/2024, από 1-3-2024 έως 28-2-2025 χορηγείται κατά παρέκκλιση της παρ. 8 του άρθρου 41 του ν. 4387/2016, δηλαδή χωρίς την προϋπόθεση της συμπλήρωσης των απαιτούμενων χρονικών προϋποθέσεων, ασφαλιστική ικανότητα για παροχές υγειονομικής περίθαλψης σε είδος, στους παρακάτω ασφαλισμένους και στα μέλη οικογενείας τους:
α)Στους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ που διατηρούν επαγγελματική εγκατάσταση ή ασκούν δραστηριότητα ή εργάζονται σε πληγείσες περιοχές από θεομηνίες ή άλλες φυσικές καταστροφές και υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής των υπουργικών αποφάσεων που εκδόθηκαν τα έτη 2023 ή 2024 (πληγέντες εργοδότες και ασφαλισμένοι από τις πυρκαγιές τον Ιούλιο του 2018, από πυρκαγιές τον Ιούλιο και τον Αύγουστο 2023, από τις πλημμύρες τον Σεπτέμβριο 2023 κ.ά.).
β)στους ανέργους των ανωτέρω περιοχών που είναι εγγεγραμμένοι στο Ψηφιακό Μητρώο της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ-πρώην ΟΑΕΔ). Στην περίπτωση αυτή η ασφαλιστική ικανότητα χορηγείται από την ημέρα επέλευσης της φυσικής καταστροφής, ανεξαρτήτως οφειλών προς τον e-ΕΦΚΑ.
Στα ανωτέρω πρόσωπα χορηγείται ή παρατείνεται η ασφαλιστική ικανότητα για παροχές ασθενείας σε είδος από 01.03.2024 έως 28.02.2025 στις περιοχές της χώρας που
γ)στους εργαζομένους στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος και στα Ναυπηγεία Ελευσίνας.
ΙΙΙ. Τι ισχύει για την ασφαλιστική ικανότητα των ανέργων (μή πληγεισών περιοχών από θεομηνίες)
Σύμφωνα με την 12/2024 Εγκύκλιο του e-ΕΦΚΑ, για τους ανέργους εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις που προβλέπουν την ασφαλιστική κάλυψη για παροχές υγειονομικής περίθαλψης σε είδος από τον ΕΟΠΥΥ ως εξής:
1.Οι άνεργοι που δεν είναι ασφαλισμένοι σε οποιονδήποτε άλλο δημόσιο ασφαλιστικό οργανισμό και παρακολουθούν συγχρηματοδοτούμενα ή μη από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης και για όλη τη διάρκεια των προγραμμάτων, υπάγονται στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ για παροχές ασθένειας σε είδος. Η χορήγηση των παροχών αυτών αφορούν ατομικά τον ασφαλισμένο και όχι τα μέλη τής οικογένειας και χορηγούνται από την πρώτη ημέρα παρακολούθησης του προγράμματος και μέχρι το πέρας αυτού.
2.Οι συμμετέχοντες σε προγράμματα πρακτικής άσκησης εργασιακής εμπειρίας μαθητείας, οι φοιτητές και σπουδαστές των ΑΕΙ, των ΤΕΙ, των ΤΕΕ (Α΄ και Β΄ κύκλου) αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και οι υποψήφιοι διδάκτορες που πραγματοποιούν την πρακτική άσκηση που θεσμοθετημένα προβλέπεται από τα προγράμματα σπουδών τους, υπάγονται κατά την χρονική διάρκεια αυτής στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, στον κλάδο του εργατικού ατυχήματος και στον κλάδο παροχών ασθένειας σε είδος.
3.Αντίθετα, για τους απόφοιτους ΑΕΙ και ΤΕΙ που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση για άλλους λόγους (π.χ. απόκτηση εργασιακής εμπειρίας ή απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος), υφίσταται κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης αυτής, υποχρέωση για την πλήρη ασφαλιστική τους κάλυψη, δηλαδή για την υπαγωγή τους στην ασφάλιση όλων των κλάδων ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Η υποχρέωση αυτή υπάρχει και όταν κατά την διάρκεια της πρακτικής άσκησης δεν προβλέπεται καταβολή αμοιβής σε χρήμα και ο εργοδότης επιβαρύνεται με το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών.
4.Οι άνεργοι νέοι μέχρι 29 ετών καλύπτονται από τον e-ΕΦΚΑ για παροχές ασθένειας σε είδος, εφόσον:
-έχουν εγγραφεί ως άνεργοι στα μητρώα της ΔΥΠΑ επί ένα συνεχές δίμηνο, το αμέσως προηγούμενο της υποβολής της αίτησής τους για υπαγωγή στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ και κατέχουν κάρτα ανεργίας που ανανεώνεται ανά μήνα,
-δεν ασφαλίζονται από ίδιο δικαίωμα ή ως μέλη οικογένειας και
-δεν σπουδάζουν σε ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού
Η ασφαλιστική τους κάλυψη διαρκεί μέχρι τη συμπλήρωση του ανωτέρω ορίου ηλικίας και εφόσον παραμένουν άνεργοι.
5.Οι άνεργοι ηλικίας 29 έως 55 ετών, καλύπτονται για παροχές ασθένειας σε είδος από τον ασφαλιστικό τους φορέα, στον οποίο ασφαλίζονταν πριν τη διακοπή της εργασίας τους, εάν:
-έχουν πραγματοποιήσει στην ασφάλιση οποιουδήποτε ασφαλιστικού οργανισμού 600 ημέρες εργασίας. Το κατώτατο όριο των 600 ημερών εργασίας αυξάνεται ανά 100 ημέρες κάθε χρόνο μετά τη συμπλήρωση του 30ου έτους της ηλικίας μέχρι το 54ο έτος.
-έχουν εγγραφεί ως άνεργοι της ΔΥΠΑ για χρονικό διάστημα 12 τουλάχιστον συνεχών μηνών πριν από την ημερομηνία υπαγωγής τους στην ασφάλιση του οικείου ασφαλιστικού φορέα, κατέχουν κάρτα ανεργίας ανανεούμενη ανά μήνα και δεν ασφαλίζονται για οποιονδήποτε λόγο στο Δημόσιο ή σε ασφαλιστικό οργανισμό.
Σε περίπτωση που ο άνεργος έχει ασφαλιστεί σε περισσότερους του ενός ασφαλιστικούς οργανισμούς, θα καλυφθεί για παροχές ασθένειας από τον ασφαλιστικό οργανισμό στον οποίο έχει ασφαλιστεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η κάλυψη για παροχές ασθένειας σε είδος, ισχύει μέχρι και τέσσερα (4) εξάμηνα και χορηγείται ανά εξάμηνο από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης στον e-ΕΦΚΑ, εφόσον ο ασφαλισμένος εξακολουθεί να παραμένει άνεργος.
6.Στην υπ’αριθ. 12/2024 Εγκύκλιο του e-ΕΦΚΑ διευκρινίζεται επίσης ότι παρέχεται η δυνατότητα να υπαχθούν στο κλάδο ασθένειας σε είδος του e-ΕΦΚΑ οι μακροχρόνια άνεργοι, που έχουν ηλικία άνω των 55 ετών και έχουν πραγματοποιήσει 3.000 ημέρες ασφάλισης. Για τη συμπλήρωση των ημερομισθίων αυτών λαμβάνεται υπόψη και ο χρόνος ασφάλισης που έχει διανυθεί στην ομοειδή ασφάλιση άλλου φορέα.
Όμως, στις 3.000 ημέρες ασφάλισης δεν συμπεριλαμβάνεται ο χρόνος που έχει διανυθεί σε προαιρετική ασφάλιση, στον Ειδικό Λογαριασμό Αυτασφάλισης, στον Ειδικό Λογαριασμό Ελλήνων Εξωτερικού, σε προαιρετική ασφάλιση άλλου ασφαλιστικού οργανισμού καθώς και ο χρόνος που προήλθε από αναγνώριση άλλου χρόνου (π.χ. στρατιωτικής υπηρεσίας). Επιπλέον, θα πρέπει να έχουν εγγραφεί ως άνεργοι στην ΔΥΠΑ για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 12 συνεχών μηνών, πριν από την ημερομηνία αίτησης υπαγωγής στον κλάδο παροχών ασθένειας σε είδος του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ/e-ΕΦΚΑ.
Η ασφαλιστική κάλυψη των ανέργων αυτών (άνω των 55 ετών) αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και λήγει με την ανάληψη εργασίας ή με τη συνταξιοδότησή τους από οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισμό.
7.Οι ασφαλισμένοι του πρώην ΟΑΕΕ, ηλικίας από 30 και μέχρι 67 ετών που διέκοψαν την άσκηση του επαγγέλματος τους, καλύπτονται για παροχές ασθένειας σε είδος από τον e-ΕΦΚΑ για δύο χρόνια από τη διακοπή της ασφάλισης εφόσον:
-έχουν πραγματοποιήσει στην ασφάλιση οποιουδήποτε ασφαλιστικού οργανισμού 600 ημέρες εργασίας ή δύο έτη ασφάλισης, οι οποίες αυξάνονται μετά τη συμπλήρωση του 30ού έτους ανά 120 ήμερες ή 4 μήνες για κάθε έτος και μέχρι τη συμπλήρωση των 4.500 ημερών ή 15 ετών ασφάλισης,
-δεν δικαιούνται ασφάλισης από άλλο ασφαλιστικό φορέα,
-δεν έχουν οφειλές στον Οργανισμό και
-έχουν εγγραφεί ως άνεργοι στην ΔΥΠΑ για χρονικό διάστημα δώδεκα (12) τουλάχιστον συνεχών μηνών πριν από την ημερομηνία υποβολής τής αίτησης για υπαγωγή στην ασφάλιση του οικείου ασφαλιστικού φορέα και κατέχουν κάρτα ανεργίας ανανεούμενη ανά μήνα.
8.Τα πρόσωπα που αμείβονται με Παραστατικά Παρεχομένων Υπηρεσιών (τίτλοι κτήσης-πρώην αποδείξεις επαγγελματικής δαπάνης) υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΟΑΕΕ.
9.Στους μη μισθωτούς, καθώς και στα μέλη τής οικογενείας τους, που έχουν αιτηθεί την υπαγωγή τους στο καθεστώς της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης βάσει του άρθρου 37 του ν. 4387/2016 για τη χορήγηση της ασφαλιστικής ικανότητας, ισχύουν οι οδηγίες που έχουν δοθεί με το υπ’αριθ. πρωτ. 79751/16.02.2023 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Παροχών και Υγείας του e-ΕΦΚΑ.
Ο τιμωρητικός αποκλεισμός χιλιάδων αυτοαπασχολουμένων και των οικογενειών τους από συνταγογράφηση, ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική περίθαλψη (μέσω της αφαίρεσης της ασφαλιστικής τους ικανότητας) για ολόκληρο το έτος 2024 επειδή δεν εξόφλησαν ή δεν ρύθμισαν τις οφειλές τους προς τον e-ΕΦΚΑ, είναι θεσμικά απαράδεκτη, απάνθρωπη και πρωτοφανής επιλογή για σύγχρονο κράτος δικαίου και πρόνοιας.
Γι’αυτό καλούμε την κυβέρνηση να ακυρώσει άμεσα την εκδικητική αυτή διάταξη και να θεσπίσει ευνοϊκότερα και κοινωνικότερα κριτήρια και προϋποθέσεις για τη ρύθμιση των οφειλών τους προς τον e-ΕΦΚΑ, με σκοπό να χορηγηθεί πλήρης ασφαλιστική ικανότητα στους αυτοαπασχολούμενους επαγγελματίες και τις οικογένειές τους.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ